Giữa xu thế chuyển mình của nông nghiệp xanh, con người đang tìm về những giá trị bền vững bắt đầu từ đất. Ở tầng đất sâu, Trichoderma spp. lặng lẽ làm việc, nuôi dưỡng sự sống, bảo vệ cây trồng khỏi mầm bệnh và hồi sinh những vùng đất đã mỏi mòn sau nhiều mùa vụ. Chính sức sống âm thầm ấy đang góp phần định hình nên một nền nông nghiệp hữu cơ đích thực.
Trichoderma là một chi nấm sợi thuộc họ Hypocreaceae, được phát hiện rộng rãi trong đất, xác bã thực vật và vùng rễ cây. Dưới kính hiển vi, Trichoderma gây ấn tượng bởi sợi nấm mảnh, phát triển nhanh, có khả năng thích nghi mạnh mẽ với nhiều điều kiện môi trường khác nhau. Chúng không chỉ sống tự do trong đất mà còn tạo mối liên kết cộng sinh với rễ cây, giúp cây hấp thụ dinh dưỡng tốt hơn và tăng cường sức đề kháng.
Một trong những đặc điểm đáng chú ý của Trichoderma spp. là khả năng tiết ra hệ enzyme mạnh mẽ như cellulase, chitinase và ligninase, giúp phân giải các hợp chất hữu cơ phức tạp. Nhờ đó, đất được “giải phóng” khỏi các lớp xác bã khó phân hủy, trở nên tơi xốp hơn, giàu mùn hơn và dần phục hồi khả năng sinh học tự nhiên.
Trong thế giới vi sinh, Trichoderma được biết đến như một “chiến binh” đối kháng tự nhiên. Khi gặp các nấm gây bệnh như Fusarium, Pythium hay Rhizoctonia, Trichoderma không chỉ cạnh tranh nguồn dinh dưỡng mà còn tấn công trực tiếp. Sợi nấm của chúng bám, xuyên thủng và hút dinh dưỡng từ nấm bệnh. Song song đó, Trichoderma còn tiết ra các hợp chất kháng sinh tự nhiên, giúp ức chế sự phát triển của mầm bệnh trong đất.
Không dừng lại ở khả năng tiêu diệt đối thủ, Trichoderma còn kích thích cây trồng sinh trưởng khỏe mạnh hơn. Một số chủng có thể tiết ra chất kích thích sinh trưởng tự nhiên, làm rễ phát triển mạnh, thân lá dày và tăng sức chống chịu với điều kiện bất lợi như hạn, ngập hoặc sâu bệnh.
Khi được đưa vào môi trường đất hoặc giá thể, Trichoderma nhanh chóng định cư quanh vùng rễ, hình thành một “hàng rào sinh học” ngăn cản sự xâm nhập của nấm bệnh. Nhiều nghiên cứu tại Viện Thổ nhưỡng Nông hóa và các trung tâm nghiên cứu vi sinh trong nước đã chứng minh hiệu quả rõ rệt của Trichoderma trong việc giảm bệnh thối rễ, héo rũ và chết cây con ở các loại rau màu, hồ tiêu, cà phê và cây ăn quả.
Nông nghiệp hữu cơ hạn chế tối đa sự xuất hiện của thuốc hóa học, do đó sự xuất hiện của Trichoderma trở thành một bước đột phá. Chủng nấm đặc biệt này cải thiện khả năng hấp thụ đạm, lân, kali – những dưỡng chất thiết yếu cho năng suất bền vững. Đây chính là hướng đi được nhiều hợp tác xã nông nghiệp và nông dân áp dụng trong tiến trình chuyển đổi sang sản xuất sạch, an toàn.
Trichoderma không chỉ bảo vệ cây mà còn tái tạo đất. Khi được phối trộn vào phân chuồng hoặc phụ phẩm nông nghiệp, chúng thúc đẩy quá trình ủ hoai, phân hủy nhanh các chất hữu cơ, khử mùi hôi và tiêu diệt mầm bệnh còn sót lại. Nhờ đó, phân bón trở nên giàu dinh dưỡng hơn và an toàn cho môi trường.
Đối với những khu vực đất canh tác bị thoái hóa hoặc bạc màu, việc sử dụng chế phẩm chứa Trichoderma giúp đất nhanh chóng phục hồi độ tơi xốp, tăng khả năng giữ nước, giảm xói mòn và cải thiện hệ vi sinh vật bản địa. Sự cân bằng sinh học được thiết lập trở lại, và một yếu tố cốt lõi để nông nghiệp hữu cơ phát triển ổn định, thích ứng với biến đổi khí hậu.
Trong hệ thống nhóm sản phẩm của Tập đoàn AQ, Trichoderma spp. là một trong những nhân tố chủ chốt, hiện diện trong nhiều dòng chế phẩm khác nhau. Không chỉ xuất hiện ở nhóm TRICHO chuyên xử lý phụ phẩm, ủ phân compost và cải tạo đất, Trichoderma còn được phối hợp với Bacillus spp., Chaetomium spp. và hệ enzyme phân giải hữu cơ mạnh, giúp tái tạo đất, kích thích rễ và phòng trừ nấm bệnh hại. Các chủng nấm này đóng vai trò vừa là “bác sĩ” phục hồi hệ vi sinh, vừa là “nhà phân giải tự nhiên” duy trì độ phì nhiêu bền vững cho đất.
Ngoài nhóm TRICHO, nhiều sản phẩm khác của AQ cũng ứng dụng Trichoderma như thành phần sinh học bổ trợ. Ở nhóm FUGI, Trichoderma kết hợp cùng Chaetomium spp. và Bacillus sp. để ức chế các nấm bệnh, bảo vệ bộ rễ và giảm sử dụng hóa chất. Nhóm NUTRI bổ sung Trichoderma trong công thức dinh dưỡng sinh học, giúp cây cải thiện khả năng hấp thụ dưỡng chất nhờ hoạt động enzyme phân giải và kích thích rễ. Ở nhóm ROOT, Trichoderma kết hợp cùng Mycorrhiza và vi sinh vật đất tạo cộng hưởng sinh học, giúp cây phát triển cân bằng.
Bên cạnh đó, ORGANIC FERTILIZER của AQ cũng sử dụng Trichoderma để gia tăng hiệu quả của quá trình ủ và phân giải, góp phần loại bỏ mầm bệnh và tăng khả năng hấp thu dưỡng chất tự nhiên. Một số dòng như SUPO và INSEC, dù tập trung vào hỗ trợ nông nghiệp và kiểm soát sâu bệnh, vẫn bổ sung Trichoderma để ổn định hệ vi sinh và cân bằng sinh thái.
Từ xử lý phụ phẩm, cải tạo đất, kích rễ đến bảo vệ cây và tăng dinh dưỡng, Trichoderma đã trở thành “sợi chỉ xanh” xuyên suốt hệ sinh học sản phẩm của AQ, góp phần thúc đẩy nền nông nghiệp hữu cơ – tuần hoàn – bền vững cho Việt Nam.
